Νομίζεις πως είσαι σε κάποια αφρικανική έρημο, είσαι όμως στη Λήμνο, στις περίφημες αμμοθίνες, ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο
Θα 'χεις ακούσει να μιλάνε για τόπους «αδικημένους», για μέρη και νησιά που ο πολύς ο κόσμος δεν τα (ανα)γνωρίζει όπως θα έπρεπε. Στη Λήμνο λοιπόν συμβαίνει το αντίστροφο: «αδικημένο» δεν είναι το νησί, είναι όποιος δεν έκανε ακόμα στον εαυτό του τη χάρη να έρθει μέχρι εδώ.
Είναι όμως μέχρι να γίνει η αρχή, γιατί άντε μετά να βρεις τρόπο να απαρνηθείς τις αχανείς αμμουδερές παραλίες, εκατόν δεκαοχτώ στο σύνολο, μετρημένες μία προς μία, για να μην ξέρεις πού να πρωτοπάς ό,τι καιρό κι αν κάνει, όπως κι αν φυσάει.
Αναπαλαιωμένοι ανεμόμυλοι στον Κοντιά
Αλλά και τις βόλτες στο κάστρο της Μύρινας και τ’ αγνάντια στο πέλαγος, τα αλλόκοτα ηφαιστειακά τοπία, τις πανάρχαιες πολιτείες, τα βράδια με λημνιό κρασί και γεύσεις με φλωμάρια και μελίχλωρο, τις παρέες που (σίγουρα) θα κάνεις και τις αμέτρητες ιστορίες που θα ακούσεις, άλλες για ηρωικά κατορθώματα κι άλλες πιο σπαρταριστές, για ποδόσφαιρο και... αφρικανικές γραβάτες!
Μα ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Λήμνος λοιπόν γεννήθηκε από τα ηφαίστεια που πριν κάποια εκατομμύρια χρόνια διαμόρφωσαν εν πολλοίς το σημερινό Αιγαίο, και το έδαφός της, όπως και της γειτονικής Λέσβου, είναι σχεδόν αμιγώς ηφαιστειογενές, χωρίς ψηλές κορφές.
Οταν ο ποταμός συναντά τη θάλασσα στο Κέρος, το αποτέλεσμα είναι αυτό
Ενα νησί με τέτοιο (προ) ιστορικό λοιπόν δε γινόταν να μη λατρέψει τον θεό της φωτιάς, τον Ηφαιστο: ο μύθος σε όλες τις παραλλαγές του λέει πως ο θεός, βρέφος ακόμα, εκσφενδονίστηκε από τον Ολυμπο από τον Δία (ή την Ηρα) και κατέληξε στο νησί.
Ωστόσο οι Λημνιοί, φιλόξενοι αρχαιόθεν, φρόντισαν τον πληγωμένο από τη βίαιη πτώση θεό, γιάτρεψαν τα τραύματά του με τη θαυματουργή Λημνία γη, έχτισαν μέχρι και μια πολιτεία στο όνομά του, τη λαμπρή Ηφαιστεία που έφτασε να διαφεντεύει όλο το νησί.
Ηλιοβασίλεμα στην παραλία του Αυλώνα, πολύ κοντά στη Μύρινα
Στο σήμερα, Ηφαιστος λέγεται και το αεροδρόμιο της Λήμνου, στο μέσον ακριβώς του νησιού, που εξυπηρετεί καθημερινά πτήσεις από και προς την Αθήνα (η πτήση διαρκεί 40 λεπτά). Τώρα το καλοκαίρι μάλιστα, που αυξάνονται και τα καράβια για τη Μύρινα (από Πειραιά, Λαύριο, Καβάλα), το θέμα «συγκοινωνία» γίνεται ακόμη πιο εύκολο!
Η βασίλισσα Μύρινα
Το κέντρο της ζωής στη Λήμνο είναι η Μύρινα, πρωτεύουσα, μεγαλύτερη πόλη (με περίπου 6.000 από τους συνολικά 17.000 κατοίκους) και κύριο λιμάνι. Την πρωτοείπαν Μύρινα από τη σύζυγο του αρχαίου βασιλιά Θόαντα, πρώτου οικιστή της Λήμνου, όμως τις μεγάλες δόξες τις γνώρισε χάρη στο κάστρο της.
Νεαροί Λημνιοί με παραδοσιακές φορεσιές, στις εκδηλώσεις μνήμης των Anzac
Βυζαντινοί, Βενετσιάνοι, Γενοβέζοι, Οθωμανοί, όλοι έβαλαν πάνω του το λιθαράκι τους. Στην ακμή του διέθετε τριπλό τείχος, δεκατέσσερις πύργους και 150 κανόνια! Για χάρη του άλλαξε κι η πόλη το όνομά της, την είπαν Κάστρο, έπειτα Παλαιόκαστρο, ώστε να διακρίνεται από το νεότερο κάστρο του Κότσινα, μέχρι το 1955, όταν ξαναγύρισε το αρχαίο (και ωραιότερο!) όνομα Μύρινα.
Το κάστρο της (ανοιχτό και επισκέψιμο όλες τις ώρες) είναι από τα μεγαλύτερα του Αιγαίου, από τα πιο όμορφα, έτσι όπως απλώνεται πάνω στον βράχο που εποπτεύει την πόλη, και χάρη και στην ασύλληπτη θέα που απολαμβάνει στο Αιγαίο, και σίγουρα από τα πιο... πολυπληθή:
Ο Ρωμέικος Γιαλός, όπως φαίνεται από το κάστρο της Μύρινας
κατοικείται όχι πια από πολεμάρχους αλλά από δεκάδες ελάφια (πλατώνια), απόγονους ελαφιών που δώρισε η Ρόδος στη Μύρινα τη δεκαετία του '70, και πολλαπλασιάστηκαν τα επόμενα χρόνια. Δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένα με τον άνθρωπο, οπωσδήποτε όμως θα τα συναντήσεις στη βόλτα σου.
Η Μύρινα χωρίζεται στην ουσία σε δύο μεγάλες συνοικίες, τον Τούρκικο και τον Ρωμέικο Γιαλό. Στον πρώτο, στο νότιο κομμάτι της πόλης, βρίσκεται το λιμάνι της Μύρινας (από εδώ σαλπάρει και το ηρωικό F/B «Αιολίς» για τον Αϊ-Στράτη), εδώ και το μικρό ψαρολίμανο με τα όμορφα ταβερνάκια του, εδώ και η παλιά προσφυγική συνοικία της Νέας Μάδυτου με την ομώνυμη παραλία της.
Φλαμίνγκο στην Αλυκή, έναν από τους τρεις μεγάλους υγρότοπους
Για να βρεθείς στην άλλη πλευρά της Μύρινας είτε θα πάρεις το καλντερίμι μέχρι την είσοδο του κάστρου και θα βγεις στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, είτε θα ακολουθήσεις το κεντρικό πλακόστρωτο της αγοράς και θα στρίψεις αριστερά για να βγεις στον Ρωμέικο Γιαλό.
Εδώ ξεχωρίζουν τα αρχοντικά «των Αιγυπτιωτών», υπέροχα δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, κι ανάμεσά τους ταβέρνες, εστιατόρια και καφέ να σε βάζουν σε πειρασμό για το πού να πρωτοκαθίσεις. Μην παραλείψεις να τιμήσεις το Αρχαιολογικό Μουσείο (ξεχωρίζουν οι σπάνιες κεραμικές Σφίγγες), ενώ λίγο παραπέρα, μετά τον Ναυτικό Ομιλο, απλώνονται τα Ρηχά Νερά, εξαιρετική αμμουδιά που το καλοκαίρι σφύζει από ζωή.
Ασύλληπτης ομορφιάς γεωλογικοί σχηματισμοί στο Φαρακλό, κοντά στο χωριό Προπούλι
Για waterports θα έρθεις και στον Αυλώνα, άλλη μία μεγάλη αμμουδερή ακτή, ενώ ψιλή άμμο έχουν και οι παραλίες στον Κάσπακα και τον Αϊ-Γιάννη, συνολικά 8 χλμ. μακριά από τη Μύρινα. Ανάμεσα στις δύο τελευταίες θα δεις να σηκώνεται ένας βράχος, κάποιοι λένε πως έχει το σχήμα απολιθωμένου καραβιού.
Στα σπλάχνα του, σε μια ηφαιστειακή κοιλότητα μέσα στον ίδιο τον βράχο, λειτουργεί το καλοκαίρι ένα μπαράκι που –εκτός των άλλων– απολαμβάνει κι ένα ηλιοβασίλεμα σωστό κοκτέιλ!
Γη λυτρωτική
Στιβαρό και επιβλητικό το κάστρο της Μύρινας, είναι επισκέψιμο όλες τις ώρες της ημέρας
Είπαμε πριν πως στη Λήμνο γιάτρεψαν τις πληγές του Ηφαιστου χάρη στη Λημνία γη, μα δεν εξηγήσαμε τι και πώς. Στο νησί λοιπόν, σ’ ένα και μόνο πολύ συγκεκριμένο σημείο, στον λόφο Δεσπότης (ανάμεσα στα χωριά Ρεπανίδι και Βάρος), εκεί και πουθενά αλλού, οι αρχαίοι Λημνιοί ανόρυσσαν ένα είδος πηλού με ιαματικές ιδιότητες.
Μονάχα οι μυημένοι ιερείς είχαν το δικαίωμα να βγάζουν τον πηλό στην επιφάνεια, και μόνο μία φορά τον χρόνο. «Λημνία γη» τον ονόμασαν και έλεγαν πως βοηθούσε σε περιπτώσεις από παθήσεις δερματικές μέχρι γυναίκες που δυσκολεύονταν να συλλάβουν.
Το λιμανάκι με τις ψαρόβαρκες στον Τούρκικο Γιαλό
Σήμερα δεν χρησιμοποιείται πλέον (η τελευταία περίπτωση ανόρυξης καταγράφεται στον τοπικό Τύπο το 1916), ωστόσο υπάρχει κι άλλη λύση στο θέμα «ευεξία». Τα ιαματικά λουτρά στα Θέρμα, 8,5 χλμ. από τη Μύρινα, που λειτουργούν από το 2006, με μεσόθερμα νερά (39-43°C) που ενδείκνυνται για ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες κ.ά.
Από τα Θέρμα κατευθύνεσαι προς Κορνό και Αγιο Δημήτριο· εδώ κι αν δίνει φάρμακο λυτρωτικό η γη! Γύρω από τον Αγιο Δημήτρη απλώνονται οι πεδινές εκτάσεις με τους περισσότερους αμπελώνες της Λήμνου, εξ ου και πολλοί από τους ντόπιους ασχολούνται, επαγγελματικά ή μη, με την οινοποιία. Η πιο συνηθισμένη ποικιλία είναι το μοσχάτο Αλεξανδρείας, που δίνει εξαιρετικά επιτραπέζια κρασιά, κυρίως λευκά, άλλη είναι το Λημνιό (ή καλαμπάκι), ένα πιο σκούρο σταφύλι που δίνει κόκκινα και ροζέ.
Το όμορφο Πλατύ, χωριό γραφικό και με Ιστορία
Επτά χιλιόμετρα ευθείας από τον Αγιο Δημήτρη οδηγούν στο αεροδρόμιο, εκεί θα στρίψεις αριστερά προς το κεφαλοχώρι της Ατσικής, με τη μεγάλη πλατεία. Δυο δρόμοι ανοίγονται από εδώ, προς βορρά και προς δύση. Ο πρώτος θα σε περάσει μέσα από το μικρό χωριό Προπούλι κι έπειτα από έναν βατό χωματόδρομο με υποδειγματική σήμανση θα σε φέρει μέχρι την τοποθεσία Φαρακλό.
Ηλιοβασίλεμα από την πυριτιδαποθήκη στο κάστρο της Μύρινας
Αυτό που θα δεις εδώ περιγράφεται μόνο με εικόνες: ηφαιστειογενή πετρώματα που αναπτύσσονται σε αλλόκοτα, απροσδιόριστα σχήματα με εντυπωσιακούς χρωματισμούς, σαν λάβα που δεν πρόλαβε να φτάσει στη θάλασσα κι έμεινε πετρωμένη να «κυλάει». Αν είσαι φωτογράφος, μόλις ανακάλυψες μια «παιδική χαρά»...
Μα δεν τελειώσαμε ακόμα! Συνεχίζοντας δυτικά από την Ατσική, περνάς τον γραφικό Κατάλακκο και ακολουθείς τις ξύλινες πινακίδες «προς Αμμοθίνες». Αλλά αυτό που θα συναντήσεις στο τέλος της διαδρομής είναι ανώτερο από απλές αμμοθίνες: μια έκταση περίπου 70 στρεμμάτων αληθινής ερήμου ανάμεσα σε κατάφυτες πλαγιές, να περπατάς και τα πόδια σου να βυθίζονται σαν σε αμμουδιά
Ενας από τους καταρράκτες στο ρέμα Κατσαΐτη
και στην απέναντι πλαγιά να βλέπεις δέντρα και κοπάδια να βόσκουν, από τη μια το ατέλειωτο χρυσαφί της άμμου κι από την άλλη το πράσινο του κάμπου. Εξηγώντας το σπάνιο φαινόμενο, επιστήμονες υποστηρίζουν πως πριν ολίγα εκατομμύρια χρόνια εδώ ήταν θάλασσα.
Και όντως παρόμοιο σκηνικό συναντάς και 2 χλμ. πιο πέρα, στην αμμουδιά Γομάτι, άλλη μια από τις μεγάλες αμμουδερές ακτές που θα σε κάνουν να πεις «εδώ είμαστε!». Ανοργάνωτη μεν, χωρίς σκιά, αλλά με ατελείωτο χώρο. Και με ένα παρατημένο… τανκ να εποπτεύει τη δεξιά της άκρη!
Πολύμορφοι ηφαιστειογενείς σχηματισμοί στο Φαρακλό
Ξανά στον κεντρικό δρόμο, επιστροφή στην Ατσική και από εκεί συνεχίζεις προς τον Κότσινα. Ιστορικό χωριό, όμορφο λιμανάκι, με μια παραλία με ρηχά νερά, ό,τι πρέπει για οικογένειες με μικρά παιδιά, και έναν λόφο όπου κάποτε υπήρχε κάστρο (ελάχιστα απομεινάρια σώζονται) και σήμερα δεσπόζει το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής.
Στον περίβολο, θα δεις το άγαλμα της Μαρούλας, της Λημνιάς ηρωίδας που στα 1478 συγκλόνισε με το παράδειγμά της τους ντόπιους υπερασπιστές του κάστρου, όταν άρπαξε το σπαθί του νεκρού πατέρα της και όρμησε στη μάχη ενάντια στους πολιορκητές Τούρκους. Από ιστορίες ηρώων άλλο τίποτα στη Λήμνο...
Θυμίζει Καλιφόρνια, όμως η παραλία της Αγίας Τριάδας είναι στη Λήμνο
Μια αλλιώτικη ιστορία είναι εκείνη που εξελίσσεται στο χωριό Βάρος, δίπλα σχεδόν στο αεροδρόμιο. Μέχρι πριν από ελάχιστα χρόνια το χωριό είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί, μέχρις ότου άνοιξε τις πύλες της εδώ μια σύγχρονη ξενοδοχειακή μονάδα που μέρος της στεγάζεται μάλιστα σε παλιά, πλήρως ανακαινισμένα αρχοντικά του χωριού. Το Βάρος ξαναζωντάνεψε, κάποιοι κάτοικοι επέστρεψαν και ήδη αποτελεί σημείο αναφοράς για την τουριστική (και όχι μόνο) κίνηση της Λήμνου.
Δεν έχουν τέλος τα αλλόκοτα τοπία: εδώ, στο Κέρος, κάτω απ' το εκκλησάκι της Αγ. Παρασκευής
Η νότια Λήμνος έχει άλλες ιστορίες να διηγηθεί. Αφήνοντας τη Μύρινα και διαλέγοντας τη νότια, παραθαλάσσια διαδρομή περνάς πρώτα απ’ το Πλατύ. «Γραβατοχώρι» το ονομάζει μια σπαρταριστή ιστορία που διηγούνται στη Λήμνο: πριν από δεκαετίες, στα χρόνια της μετανάστευσης, η Λήμνος είδε πολλούς δικούς της να ξενιτεύονται για να βρουν δουλειά.
Πολλοί ντόπιοι λοιπόν, από το Πλατύ και τον Κοντιά έφτασαν μέχρι το μακρινό Μαλάουι, στη νότια Αφρική, κι εκεί, οι Πλατινοί με τα πρώτα χρήματα που κέρδιζαν άρχισαν να στέλνουν δώρο πίσω στο χωριό τους… γραβάτες. Μια, δυο, μαζεύτηκαν πολλές, βγήκε το παρατσούκλι.
Ηλιοβασίλεμα στον Αυλώνα. Στο βάθος διακρίνεται ο Αθως
Μια άλλη ιστορία, με πρωταγωνιστή τον Γάλλο ποδοσφαιριστή... Μισέλ Πλατινί, ζήτησε να σου διηγηθούν οι ίδιοι οι Πλατινοί… Χιουμορίστες αν μη τι άλλο, οι Πλατινοί καυχιούνται και την υπέροχη παραλία τους, κι αυτή με άμμο, όπου γύρω της θα βρεις και άφθονες επιλογές διαμονής σε ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Ακόμη μια απέραντη αμμουδιά με σιμιγδαλένια άμμο θα βρεις και στο επόμενο χωριό, το Θάνος, κι αν ακόμη δεν έχασες τον λογαριασμό, μέτρησε ακόμη μία στον γειτονικό Εβγάτη (ή Νεβγάτη): από το Πλατύ μάλιστα μέχρι τον Εβγάτη δεν θα χρειαστεί να διανύσεις πάνω από 4 χλμ.
Χρώματα και ανέμελο παιδικό παιχνίδι στο Πορτιανό
Στο Θάνος επίτρεψε στον εαυτό σου μια ορεινή παράκαμψη, για να ακολουθήσεις το μονοπάτι μέχρι το εκκλησάκι της Παναγιάς Κακαβιώτισσας (υπάρχει και δρόμος από τη Μύρινα). Είναι μια σπάνια περίπτωση ασκεπούς εκκλησίας, φτιαγμένη όχι ακριβώς σε σπηλιά μα σε μια κοιλότητα ενός πελώριου βράχου στο βουνό Κάκκαβος. Πρώην ασκηταριό και νυν μετόχι της αγιορείτικης Μεγίστης Λαύρας, λειτουργείται κάθε Λαμπροτρίτη.
Ξανά στον κεντρικό δρόμο και επόμενο χωριό ο Κοντιάς με τους ωραίους, αναπαλαιωμένους ανεμόμυλους. Αξίζει μια επίσκεψη και στην Πινακοθήκη Βαλκανικής Τέχνης του Κοντιά, με έργα που φιλοτέχνησαν εδώ κι έπειτα χάρισαν στο χωριό Βαλκάνιοι καλλιτέχνες, έπειτα από δύο συμπόσια ζωγραφικής που διοργάνωσε πριν κάποια χρόνια ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος.
Το Γομάτι, μία από τις καλύτερες παραλίες της Λήμνου. Θα βρεις κι εδώ αμμοθίνες!
Στον Κοντιά θα κάνεις δύο ακόμα off road παρακάμψεις: μία προς βορρά, για να δεις το φράγμα και την τεχνητή λίμνη, και μία προς τον νότο και τη χερσόνησο του Φακού. Αγριος και τραχύς, ο Φακός δεν φιλοξενεί κάποιον οικισμό –στο Διαπόρι υπάρχει ένα ψαρολίμανο κι ένα ταβερνάκι–, ωστόσο τον προτιμούν ορισμένοι παραθεριστές, για την ησυχία και τη σχεδόν πλήρη απομόνωσή του.
Οι ήρωες της Καλλίπολης
Για πολλούς, το όνομα ANZAC μπορεί να μη σημαίνει κάτι. Για τους Αυστραλούς και τους Νεοζηλανδούς όμως σημαίνει την απαρχή της συγκρότησης της εθνικής τους συνείδησης. Πρόκειται για το ακρωνύμιο Australian and New Zealand Army Corps και αφορά τις στρατιωτικές δυνάμεις από τις δύο μακρινές χώρες της Ωκεανίας που ήρθαν στη Λήμνο το 1915 προκειμένου να συμμετάσχουν στην περίφημη εκστρατεία της Καλλίπολης, κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Παρελθόν και παρόν στο αρχαίο θέατρο της Ηφαιστείας
Στρατοπέδευσαν σε ολόκληρη την περιοχή από το Πορτιανό και την Καλλιθέα (τότε ονομαζόταν Σαρπί) μέχρι τον Μούδρο και τον Κότσινα και το πέρασμά τους από το νησί δεν ξεχάστηκε ποτέ. Τι κι αν η εκστρατεία δεν στέφθηκε από επιτυχία; Η θυσία τους σημάδεψε τη Λήμνο.
Δύο δρόμοι στο Πορτιανό και στον Μούδρο φέρουν το όνομα ANZAC, ενώ στα συμμαχικά νεκροταφεία στο Πορτιανό και στον Μούδρο αναπαύονται εκατοντάδες Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί, Καναδοί, Βρετανοί, Ινδοί, Αιγύπτιοι αλλά ακόμα Ρώσοι και Γάλλοι στρατιώτες εκείνης της περιπέτειας.
Η γλυκύτατη κ. Φωτεινή Γκαράλη προσφέρει «βενιζελικά», τοπικά γλυκίσματα, στο μαγαζί της στον Αγιο Δημήτριο
Οι εκδηλώσεις μνήμης για τα εκατό χρόνια με την Καλλίπολη μάλιστα, γιορτάστηκαν με μεγάλη επισημότητα και συμμετοχή ανώτατων αξιωματούχων από τις χώρες της άλλοτε Κοινοπολιτείας.
O Μούδρος μπήκε για τα καλά στα κιτάπια της παγκόσμιας Ιστορίας και για έναν ακόμα λόγο, για την υπογραφή της Ανακωχής (17/30 Οκτωβρίου 1918) που σήμανε και το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Σήμερα πάντως είναι μια ήσυχη κωμόπολη, και οι μόνες μάχες που «ξαναζεί» είναι με... ρακέτες στις παραλίες του, στο Μεγάλο Φαναράκι και το Χαβούλι, και οι δύο σε απόσταση λίγων λεπτών από την πόλη. Στο Μεγάλο Φαναράκι ακολούθησε τον χωματόδρομο προς τα νοτιοδυτικά και την πιο απόμερη παραλία Μικρό Φαναράκι.
Πανοραμική άποψη του χωριού Θάνος
Εκεί, στα δεξιά της ακτής, στη λεγόμενη Σπηλιά της Φώκιας θα βρεις ακόμη ένα έξοχο τοπίο με ηφαιστειογενή πετρώματα!
Με βάση πάντα πάντα τον Μούδρο, συνεχίζεις την εξερεύνηση της ανατολικής Λήμνου, και μια στάση στο Κουκονήσι είναι απαραίτητη. Το μικρό νησάκι που συνδέεται με τον Μούδρο με μια στενή λωρίδα γης φανέρωσε στους αρχαιολόγους ίχνη κατοίκησης από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια, ενώ πάνω του τοποθετήθηκε πολύ αργότερα και φρυκτωρία («κούκος» ή «κουκουμάς» λέγεται στη Λήμνο, εξ ου και το όνομα της νησίδας) για την εξυπηρέτηση της ναυσιπλοΐας.
Στο αρχαίο τελεστήριο των Καβείρων
Αφήνοντας τον Μούδρο, περνάς τα χωριά Ρουσσοπούλι και Καμίνια και κατευθύνεσαι προς την αρχαία πολιτεία της Πολιόχνης. Με την ίδρυσή της να τοποθετείται στην 4η χιλιετία π.Χ., η Πολιόχνη θεωρείται από ειδικούς ως το αρχαιότερο αστικό κέντρο και εμπορικό λιμάνι της Ευρώπης.
Στο βουλευτήριό της μάλιστα, έως και 2.000 χρόνια παλαιότερο από τα αντίστοιχα της κλασικής περιόδου, καταγράφεται η πρώτη μαρτυρία δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα! Η πόλη καταστράφηκε από σεισμούς πολύ νωρίς, στα 1500 π.Χ., ένα σεργιάνι όμως στο αρχαιολογικό της χώρο είναι ακόμη υποβλητικό…
Σε απόσταση αναπνοής από την Πολιόχνη απλώνεται η απίστευτη, μεγάλη αμμουδιά της Αγίας Τριάδας, με άπλετο χώρο, το απαραίτητο beach bar και κύματα που αν βοηθάει ο αέρας θυμίζουν και λίγο Καλιφόρνια.
Ακόμη μια απέραντη παραλία, πιο δυσπρόσιτη αλλά ίσως ακόμη πιο εντυπωσιακή, είναι ο Παρθενόμυτος, στον κόλπο του Μούδρου, όπου θα φτάσεις ακολουθώντας έναν μάλλον δύσβατο χωματόδρομο από το χωριό Αγία Σοφία.
Πριν ξαναγυρίσεις στον Μούδρο, συνέχισε λίγο ακόμη προς τα νότια, μέχρι τα χωριά Φυσίνη και Σκανδάλι και την παραλία Λουρί, στο νοτιότερο άκρο της Λήμνου.
Η Αλυκή, η Χορταρόλιμνη και η Ασπρόλιμνη είναι –με σειρά έκτασης– τρεις υγροβιότοποι ανυπολόγιστης οικολογικής αξίας. Πρόκειται για αβαθείς λίμνες που στα νερά τους φιλοξενούν δεκάδες προστατευόμενα είδη πουλιών, για την παρατήρηση των οποίων το τοπικό Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης έχει τοποθετήσει αρκετά παρατηρητήρια σε καίρια σημεία. Την περισσότερη προσοχή αποσπούν τα εκατοντάδες φλαμίνγκο, κυρίως στην Αλυκή, τη μεγαλύτερη από τις τρεις λίμνες.
Ακριβώς ανάμεσα στους υγροβιότοπους ανοίγει ένας πελώριος, καλά προστατευμένος κόλπος, το παραδεισένιο Κέρος: χάρη στην απέραντη, λευκή αμμουδιά είναι μια από τις πιο δημοφιλείς παραλίες της Λήμνου (εύκολα θα έπρεπε να κατατάσσεται στις δέκα καλύτερες της χώρας!) ενώ οι συνθήκες ανέμου, προστασίας από τα ρεύματα και φυσικής ασφάλειας την καθιστούν ιδανική για θαλάσσια σπορ, κυρίως kite surf.
Τυχαία νομίζεις έρχονται στο Κέρος σέρφερ από όλη την Ευρώπη; Να θυμάσαι πως είναι τέτοιο το σχήμα της Λήμνου που ανεξάρτητα από τις ορέξεις των ανέμων πάντα θα υπάρχει κάποια αμμουδιά για να απολαύσεις το μπάνιο σου έτσι όπως εσύ το θες. Καθώς μάλιστα οι παραλίες είναι τόσο πολλές (118 είπαμε!) δεν θα χρειαστεί να διανύσεις και μεγάλες αποστάσεις για να βρεις εκείνη που θες, όταν την θες και όπως την θες.
Από το κεφαλοχώρι Κοντοπούλι αναζητάς τη σήμανση προς Ηφαιστεία. Ενας βατός χωματόδρομος σε οδηγεί μέχρι το αρχαίο θέατρο της πόλης που υπήρξε το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Λήμνου για περίπου 22 αιώνες, από το 1000 π.Χ. μέχρι και το 1200 μ.Χ. Και ποιοι δεν ήρθαν εδώ, Πελασγοί, Αθηναίοι, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί.
Το θέατρο της Ηφαιστείας μάλιστα επαναλειτούργησε το καλοκαίρι του 2010 φιλοξενώντας παράσταση αρχαίας τραγωδίας και στα άμεσα σχέδια είναι η λειτουργία του σε μονιμότερη βάση με πολιτιστικές εκδηλώσεις και δρώμενα.
Απέναντι ακριβώς από τον λόφο του θεάτρου, σε μια απότομη πλαγιά όπου θα φτάσεις ακολουθώντας ακόμη έναν χωματόδρομο, βρίσκεται και το Καβείριο, λιμάνι της αρχαίας Ηφαιστείας, μα κυρίως σπουδαίο ιερό, το αρχαιότερο γνωστό τελεστήριο στην Ελλάδα.
Ηταν αφιερωμένο στη λατρεία των Καβείρων, παιδιών του Ηφαίστου και της Καβρειώς, θεότητες κι εκείνες της φωτιάς, και για χάρη τους τελούνταν μυστήρια (όπως και απέναντι, στη Σαμοθράκη) για την αναγέννηση της φύσης.
Ενα λιθόστρωτο μονοπάτι από το ιερό των Καβείρων θα σε κατεβάσει μέχρι τη σπηλιά του Φιλοκτήτη, όπου σε μια ηφαιστειογενή κοιλότητα ανάμεσα στα βράχια, διηγείται ο Ομηρος πως έζησε ο ήρωας Φιλοκτήτης για ολόκληρα δώδεκα χρόνια.
Είχε έρθει στη Λήμνο με τους συντρόφους του Αχαιούς, καθ'οδόν για την Τροία, όταν ένα φίδι τον δάγκωσε, η πληγή του κακοφόρμισε και οι συμπολεμιστές του δεν μπορούσαν να αντέξουν τη δυσοσμία. Ο ήρωας έμεινε εδώ, η πληγή του εντέλει γιατρεύτηκε χάρη στη Λημνία γη, και οι Αχαιοί επέστρεψαν κάποια στιγμή για να πάρουν τα όπλα του: ο χρησμός έλεγε πως δίχως εκείνα δεν θα έπεφτε η Τροία…
Στον φάρο της Πλάκας
Πριν ολοκληρώσεις τη διαδρομή στη βορειοανατολική Λήμνο θα περάσεις οπωσδήποτε από τη Νεφτίνα, ακόμη μια ονειρική αμμουδερή ακτή, και έπειτα από τα χωριά Παναγιά και Πλάκα. Στο τελευταίο αναζήτησε την τοποθεσία Ρουσσούνια, με το αγίασμα του Αγίου Χαραλάμπου και τη μικρή βοτσαλωτή παραλία, κι έπειτα ακολούθησε τον χωμάτινο δρόμο μέχρι τον 25 μέτρων φάρο (ο δρόμος τελειώνει ελάχιστα μέτρα πριν λόγω μπάρας του στρατού), φρουρός από το 1912 των θαλάσσιων διαδρομών από τον Ελλήσποντο στο Αιγαίο.
Οσα διάβασες, όσα είδες κι όσα φαντάστηκες είναι ένα δείγμα μόνο του τι εστί Λήμνος. Ανέγγιχτη, απρόσμενα σαγηνευτική και οικεία σαν φίλος καλός που μόλις γνώρισες κι όμως νιώθεις σαν να τον ήξερες όλη σου τη ζωή.
Κείμενο: Γιάννης Μαντάς
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας
Πηγή: ethnos.gr