Οι σκιές του πολέμου στην Ουκρανία δεν κινούνται μόνο πάνω από τα κατεστραμμένα μέτωπα και τις πόλεις που βομβαρδίζονται καθημερινά· κινούνται επίσης μέσα στις ίδιες τις καρδιές και τα μυαλά των ανθρώπων. Το τελευταίο διάστημα, ολοένα και περισσότερα περιστατικά δείχνουν ότι η Ρωσία δεν περιορίζεται στις επιθέσεις με drones και πυραύλους, αλλά καλλιεργεί ένα ακόμη πιο επικίνδυνο όπλο: τη στρατολόγηση Ουκρανών που μετατρέπονται σε σαμποτέρ και εκτελεστές, με το πρόσχημα μιας «πατριωτικής αποστολής» ή με την υπόσχεση μιας γρήγορης αμοιβής.
Αυτή η αργή, αθέατη διάβρωση αποκαλύπτεται μέσα από ιστορίες σαν εκείνη του Μιχαΐλο Στσέλνικοφ, ενός 52χρονου που κατηγορείται για τη δολοφονία του Αντρίι Παρουμπίι, πρώην προέδρου της ουκρανικής Βουλής και σημαίνουσας μορφής της εξέγερσης του Μαϊντάν. Όπως αναφέρει ο Observer, ο Στσέλνικοφ εμφανίστηκε στη Λβιβ με στολή διανομέα, έριξε οκτώ σφαίρες στην πλάτη του βουλευτή και έπειτα χάθηκε στο δάσος, προσπαθώντας μάταια να εξαφανίσει τα ίχνη του. Συνελήφθη μόλις τριάντα έξι ώρες αργότερα, και μπροστά στο δικαστήριο δήλωσε πως το έκανε για να τον ανταλλάξουν με αιχμαλώτους ώστε να μπορέσει να βρει το πτώμα του γιου του, στρατιώτη που είχε χαθεί στη μάχη. Μόνο που η πραγματικότητα φαίνεται πολύ πιο περίπλοκη.
Η «κατήχηση» από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες
Η πρώην σύζυγός του δήλωσε ότι δεν είχαν επαφές για σχεδόν τρεις δεκαετίες και πως ο γιος τους είχε ήδη σκοτωθεί, γεγονός που αφήνει ερωτηματικά γύρω από την αφήγησή του. Την ίδια ώρα, οι εισαγγελείς στη Λβιβ υπογραμμίζουν ότι ο Στσέλνικοφ είχε μπει σε κανάλια του Telegram ελεγχόμενα από ρωσικές υπηρεσίες και εκεί ξεκίνησε η «κατήχηση». Άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο - φτωχοί, άνεργοι, εξαρτημένοι από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, ακόμη και έφηβοι - μετατρέπονται σε ιδανικούς στόχους για τη ρωσική στρατολόγηση.
Ο μηχανισμός είναι γνωστός: μαζικά μηνύματα σε κινητά τηλέφωνα που έχουν αντληθεί από ιστότοπους αγγελιών εργασίας, υποσχέσεις για «εύκολα χρήματα» και μια αποστολή που στην αρχή μοιάζει αθώα. Ο δόκιμος πράκτορας λαμβάνει μικρά ποσά, με ανώνυμες πληρωμές από διαφορετικά ηλεκτρονικά πορτοφόλια, ώστε να αγοράσει εξοπλισμό ή να νοικιάσει ένα χώρο. Σιγά σιγά, οι εντολές κλιμακώνονται: μεταφορά πυρομαχικών, κρύψιμο εκρηκτικών, τοποθέτησή τους σε στόχους που ορίζει ο χειριστής.
Το μοτίβο είναι επαναλαμβανόμενο και επικίνδυνο. Στην Οδησσό, ο Ντεμυάν Χάνουλ, επίσης συμμετέχων του Μαϊντάν, δολοφονήθηκε με παρόμοιο τρόπο. Στη Λβιβ, η πρώην βουλευτής Ιρίνα Φαριόν έπεσε νεκρή κάτω από τις σφαίρες. Στην Ιβάνο-Φρανκίβσκ, δύο έφηβοι φέρονται να εκπαιδεύονταν με εκρηκτικά που τους έδωσαν ρωσικοί πράκτορες· ο ένας σκοτώθηκε, ο άλλος χαροπαλεύει. Οι ρωσικές υπηρεσίες δεν ενδιαφέρονται για την τύχη αυτών των ατόμων. Είναι αναλώσιμοι κρίκοι σε μια αλυσίδα τρομοκρατίας, άνθρωποι που πιστεύουν ότι δρουν είτε για ένα προσωπικό όφελος είτε για μια «εθνική υπόθεση», ενώ στην πραγματικότητα λειτουργούν ως πιόνια σε ένα παιχνίδι μακροπρόθεσμης αποσταθεροποίησης.
Η περίπτωση Στσέλνικοφ είναι αποκαλυπτική. Από το 2022 είχε κλείσει την επιχείρησή του, άλλαζε συνεχώς διαμερίσματα, ενώ στο τελευταίο που έψαξε η αστυνομία βρέθηκαν κιβώτια με κάλυκες, δοχεία με πυρομαχικά και σιγαστήρας. Όλα αυτά δείχνουν έναν άνθρωπο που είχε ενταχθεί σε έναν κύκλο προετοιμασίας και όχι έναν πατέρα που απλώς παρασύρθηκε από την απελπισία. Οι εισαγγελικές αρχές εξετάζουν διάφορα κίνητρα, από την πολιτική βεντέτα μέχρι την προσωπική οργή, ωστόσο η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας τονίζει ότι πρόκειται για δολοφονία κατόπιν συμβολαίου, με εμφανή εμπλοκή των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών.
Το πιο ανησυχητικό δεν είναι μόνο η φυσική εξόντωση πολιτικών προσώπων ή ακτιβιστών, αλλά η καλλιέργεια μιας ατμόσφαιρας καχυποψίας μέσα στην κοινωνία. Όταν η Μόσχα στρατολογεί Ουκρανούς για να σκοτώσουν Ουκρανούς, ο στόχος δεν είναι μόνο η εξάλειψη συγκεκριμένων στόχων· είναι η διάλυση του κοινωνικού ιστού, η διάδοση του φόβου, η αίσθηση ότι «ο εχθρός μπορεί να είναι ο γείτονάς σου». Αυτή η ψυχολογική διάσταση του πολέμου είναι εξίσου ισχυρή με τους βομβαρδισμούς. Ένας λαός που δεν εμπιστεύεται ο ένας τον άλλον είναι πιο ευάλωτος, πιο εύκολος να χειραγωγηθεί.
Η χρήση των social media, ειδικά του Telegram, ως εργαλείο στρατολόγησης δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για πλατφόρμες που λειτουργούν στη γκρίζα ζώνη της ανωνυμίας και της ταχύτητας. Εκεί, ένας πατέρας που ψάχνει το γιο του, ένας νέος που θέλει γρήγορο χρήμα, ένας άνεργος που δεν βλέπει προοπτική, βρίσκει την πρόταση που μοιάζει σαν σανίδα σωτηρίας. Στην πραγματικότητα, είναι το πρώτο βήμα σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή. Κι όταν ο μηχανισμός έχει στηθεί σωστά, δεν χρειάζονται πολλές κινήσεις: μερικά κρυφά μηνύματα, λίγα δολάρια, και το πιόνι είναι έτοιμο να παίξει τον ρόλο που του ανατέθηκε.
Η Ουκρανία βρίσκεται λοιπόν αντιμέτωπη με μια διπλή επίθεση: από τη μια, τον συνεχή στρατιωτικό κίνδυνο· από την άλλη, την υπονόμευση από μέσα. Αν οι Ρώσοι επιδιώκουν να φθείρουν την κοινωνία και να αποδυναμώσουν το κράτος, το εργαλείο των «εσωτερικών σαμποτέρ» ίσως αποδειχθεί ακόμη πιο αποτελεσματικό από μια ρουκέτα. Γιατί η ζημιά που προκαλείται δεν μετριέται μόνο σε κατεστραμμένα κτίρια, αλλά σε ανθρώπινες ψυχές που χάνουν την εμπιστοσύνη τους, σε οικογένειες που σπαράσσονται, σε κοινότητες που διαλύονται. Ο Στσέλνικοφ και όσοι σαν αυτόν δεν είναι οι μοναδικοί· είναι οι φορείς ενός ιού που εξαπλώνεται αθόρυβα, μεθοδικά, και που απαιτεί από την Ουκρανία να θωρακίσει όχι μόνο τα σύνορά της, αλλά και το εσωτερικό της απέναντι σε αυτή την αθέατη αλλά θανατηφόρα απειλή.
Πηγή: iefimerida.gr
