Μάθιου Μπογδάνος: Ο Λημνιός πρώην μποξέρ, νυν βοηθός εισαγγελέα του Μανχάταν, που βρίσκει τα κλεμμένα αρχαία

Όπως αναφέρει ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, οι αρχαιότητες που επαναπατρίζονται καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα από την Τελική Νεολιθική (5.000-4.000 π.Χ.) έως την Ύστερη Ελληνιστική περίοδο (2ος/1ος αι. π.Χ.) και αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της γλυπτικής, της μεταλλοτεχνίας και της κεραμικής. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν: Δύο λίθινες κεφαλές πελέκεων (5000-4000 π.Χ.), Μινωικός σφραγιδόλιθος από αχάτη με παράσταση αιγάγρου (3100 π.Χ.), τρεις μαρμάρινες Πρωτοκυκλαδικές φιάλες (2700-2400 π.Χ.), οπισθότμητη Πρωτοκυκλαδική πρόχους (2700-2300 π.Χ.), Μυκηναϊκός ψευδόστομος αμφορέας (1200-110 π.Χ.), δύο χάλκινα εξαρτήματα ζωνών από τη δυτική Μακεδονία (7ος αι. π.Χ.), χάλκινο πόδι επίπλου με τη μορφή Σειρήνας, έργο λακωνικού εργαστηρίου (περί το 600 π.Χ.), μαρμάρινη κεφαλή κούρου (περί τα μέσα του 6ου αι. π.Χ.), χάλκινο προσάρτημα με τη μορφή της Μέδουσας Γοργούς, έργο πιθανότατα κορινθιακού εργαστηρίου (ύστερος 6ος αι. π.Χ.), χάλκινο περίοπτο ελισσόμενο φίδι (5ος αι. π.Χ.), χρυσό περίαπτο περιδεραίου (5ος-4ος αι. π.Χ.), δύο σιδερένιες θυσιαστικές μάχαιρες (5ος-4ος αι. π.Χ.), τρεις αργυροί κωνικοί κάλυκες (περί τα 300 π.Χ.), μπρούντζινο προσάρτημα με την προτομή της Αταλάντης (2ος-1ος αι. π.Χ.).

Το σύνολο σχεδόν των αρχαιοτήτων που ανακτήθηκαν και επαναπατρίζονται είχαν διακινηθεί παράνομα και είχαν καταλήξει στο εμπόριο τέχνης (Fortuna Fine Arts). Οι πολύμηνες έρευνες της Εισαγγελίας του Μανχάταν με την συνδρομή της Homeland Security Investigation και η αρχαιολογική τεκμηρίωση που παρείχε για αρκετά από αυτά η αρμόδια Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, απέδειξαν την παράνομη προέλευση και διακίνησή τους και οδήγησαν στην κατάσχεσή τους και απόδοση στην Ελλάδα. Τα 18 από τα 29 αντικείμενα είχαν καταλήξει στις συλλογές του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης με το οποίο το Υπουργείο Πολιτισμού διατηρεί συστηματική συνεργασία.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την εξής δήλωση: «Κάθε επαναπατρισμός ελληνικών αρχαιοτήτων είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός και δικαιώνει την πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού τα τελευταία χρόνια. Η Ελλάδα πλέον αναγνωρίζεται διεθνώς ως η χώρα που έχει θέσει πολύ ψηλά στις πολιτικές της την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών, ένα φαινόμενο που συνδέεται άμεσα με το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία. Και αυτό φάνηκε και στο Mondiacult, το παγκόσμιο συνέδριο για τις πολιτικές του Πολιτισμού, που οργάνωσε η UNESCO, στη Βαρκελώνη. Η νέα επιτυχία της μονάδας Αntiquities Trafficking Unit, με επικεφαλής τον Matthew Bogdanos, και του Department of Homeland Security Investigations μας γεμίζει χαρά και αισιοδοξία. Έχω πει πολλές φορές, και θα συνεχίζω να το τονίζω, ότι ο αγώνας ενάντια στην παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών απαιτεί ισχυρές συνεργασίες και πολλή δουλειά. Είναι ευτύχημα που έχουμε καταφέρει να χτίσουμε και να διατηρήσουμε αυτές τις συνεργασίες και να βλέπουμε απτά αποτελέσματα. Θερμές ευχαριστίες σε όλους όσους συνέβαλαν στην επιστροφή των 29 αυτών αρχαιοτήτων».

Ο επικεφαλής της Antiquities Trafficking Unit, Matthew Bogdanos, Αντιεισαγγελέας στην Εισαγγελία του Μανχάταν, δήλωσε: «Η επιτυχία αυτή οφείλεται στους συνεργάτες μου, τόσο στην Antiquities Trafficking Unit όσο και στο Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας που απρόσκοπτα και πρόθυμα πάντοτε συμβάλλουν στην τεκμηρίωση των αντικειμένων. Συνεχίζουμε αποφασιστικά, δεν εφησυχάζουμε, δεν αναβάλλουμε. Αυτοί είναι οι άνθρωποι, αυτός είναι ο τόπος, αυτός είναι ο χρόνος για τη μάχη ενάντια στην παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών».

Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου δήλωσε: «Είναι μεγάλη τιμή και χαρά να βρίσκομαι σήμερα εδώ για να παραλάβω τις 29 αρχαιότητες που επιστρέφουν στην Ελλάδα χάρη στις πολύμηνες έρευνες της Αntiquities Trafficking Unit. Το ΥΠΠΟ μέσω της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών θα συνεχίσει τη στενή συνεργασία με την Εισαγγελία του Μανχάταν, η οποία είναι βέβαιο ότι θα αποφέρει ακόμη πλουσιότερους καρπούς».

“Αντιεισαγγελέας Ν. Υόρκης: Τα τελευταία 20 χρόνια είχαμε 7 επαναπατρισμούς αρχαίων αντικειμένων αξίας άνω των 45 εκατ. δολ.”

Στην ομιλία του, ο Αντιεισαγγελέας Μάθιου Μπογδάνος και επικεφαλής της Μονάδας Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας στη Νέα Υόρκη, τόνισε ότι «η επιτυχής ανάκτηση εκατοντάδων αρχαιοτήτων που επιστράφηκαν όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλα κράτη αποδεικνύει την αφοσίωση και την αποφασιστικότητα της ομάδας».

Εξέφρασε ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη προς τους συνεργάτες του και σημείωσε ότι «η Ελλάδα έχει μακρά ιστορία απωλειών πολιτιστικών θησαυρών λόγω της παράνομης διακίνησης» και πως η πρόληψη και επιστροφή των λαθραία εξαχθέντων αντικειμένων αποτελεί εθνική προτεραιότητα.

“Τα τελευταία 20 χρόνια είχαμε επτά τέτοιους επαναπατρισμούς με την Ελλάδα και ανακτήσαμε πάνω από 160 ανεκτίμητα αντικείμενα, συνολικής εκτιμώμενης αξίας άνω των 45 εκατομμυρίων δολαρίων. Όμως η πραγματική αξία τους δεν μετριέται σε δολάρια ή ευρώ, αλλά στην κοινή μας πολιτιστική κληρονομιά” ανέφερε ο κ. Μπογδάνος

Ο κ. Μπογδάνος μοιράστηκε επίσης τα λόγια της Ελληνίδας γιαγιάς του ότι «όλοι θέλουν να πάνε στον παράδεισο, κανείς δεν θέλει να πεθάνει. Στο δικό μας θέμα, όλοι θέλουν δικαιοσύνη, όλοι θέλουν να επιστραφούν τα κλεμμένα αρχαία. Αλλά συνήθως περιμένουν να το κάνουν άλλοι, κάπου αλλού, κάποια άλλη στιγμή. Εγώ βρίσκομαι εδώ για να σας υπενθυμίσω: εμείς είμαστε αυτοί οι άνθρωποι. Εδώ είναι ο τόπος. Και τώρα είναι η στιγμή» τόνισε ο κ. Μπογδάνος.

Σύμφωνα με τον κ. Μπογδάνο τα εν λόγω αρχαία αντικείμενα κατασχέθηκαν από γκαλερί της Ν. Υόρκης και ορισμένα κατασχέθηκαν επίσης από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, το οποίο -για ακόμη μία φορά- συνεργάστηκε πλήρως με την έρευνά τους.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Υπενθυμίζουμε οτι μεγάλη συζήτηση είχε προκαλέσει η κατάσχεση κλεμμένων αρχαίων από την Ελλάδα που βρέθηκαν σε σπίτι δισεκατομμυριούχου στο Μανχάταν, τομ Ιανουαριο του 2018.

 

Συγκεκριμένα, όπως είχαν αποκάλυψαν οι New York Times, οι Αρχές της Νέας Υόρκης εισέβαλαν στο γραφείο και στο σπίτι του δισεκατομμυριούχου Μάικλ Στάινχαρτ, στο Μανχάταν, κατάσχοντας πολλά αρχαία έργα που, όπως λένε, έχουν κλαπεί από την Ελλάδα και την Ιταλία.

 

 

 

Οι έφοδοι πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της προσπάθειας του γενικού εισαγγελέα του διαμερίσματος του Μανχάταν, Σάιρους Βανς Τζούνιορ, να επαναπατρισθούν κλεμμένες αρχαιότητες, που ανακαλύφθηκαν στη Νέα Υόρκη, στις χώρες καταγωγής τους.

 

Ανάμεσα στα κατασχεθέντα ήταν μια αρχαιοελληνική λευκή λήκυθος, από τον 5ο αιώνα π.Χ., η αξία της οποίας εκτιμάται ότι ανέρχεται στα 380.000 δολάρια:

 

 

Επίσης, κατασχέθηκαν φιγούρες της Πρωτοκορινθιακής Περιόδου (από τον 7ο π.Χ. αιώνα) που απεικονίζουν μια κουκουβάγια και μια πάπια, με τα δύο αυτά έργα να εκτιμάται ότι αξίζουν μαζί 250.000 δολάρια:

 

 

Στην όλη επιχείρηση και γενικότερα στις επιχειρήσεις εντοπισμού κλεμμένων αρχαιοτήτων κεντρικό ρόλο διαδραματίζει ένας Ελληνας: Ο Μάθιου Μπογδάνος, βοηθός του εισαγγελέα του Μανχάταν, πρώην μποξέρ και συνταγματάρχης του Σώματος Πεζοναυτών εν εφεδρεία.

 

Ο Μπογδάνος έχει καταγωγή από τη Λήμνο. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη από Έλληνες γονείς, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει από την Ελλάδα.

 

 

Σε νεαρή ηλικία, δούλευε ως σερβιτόρος στην οικογενειακή επιχείρηση (ελληνικό εστιατόριο) στο κάτω Μανχάταν, μέχρι τη στιγμή που κατετάγη στο Σώμα Εφεδρείας των Πεζοναυτών των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 1977, ενώ ήταν ακόμα νεοσύλλεκτος.

 

Έντεκα χρόνια μετά, το 1988, παραιτήθηκε από την ενεργό δράση για να γίνει μέλος του γραφείου του εισαγγελέα του Μανχάταν, ωστόσο επέστρεψε στις αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στους Δίδυμους Πύργους.

 

 

Έχει συμμετάσχει στις επιχειρήσεις αντιμετώπισης του εμπορίου ναρκωτικών στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ και ήταν ενεργός κατά τη διάρκεια της επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου», ενώ έχει συμμετάσχει σε αποστολές σε Νότια Κορέα, Λιθουανία, Γουιάνα, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Κοσσυφοπέδιο.

 

Τον Μάρτιο του 2003 προήχθη σε συνταγματάρχη και μετατέθηκε στο Ιράκ. Εκεί ήταν που άρχισε να ασχολείται με τις κλεμμένες αρχαιότητες, με αφορμή τη λεηλασία του Μουσείου του Ιράκ στη Βαγδάτη, που είχε ως αποτέλεσμα να κλαπούν χιλιάδες πολύτιμες αρχαιότητες.

 

Ανέλαβε -για πάνω από πέντε χρόνια- την ευθύνη για την ανάκτηση των κλεμμένων αρχαιοτήτων, επιτυγχάνοντας να ανακτήσει μέχρι το 2006 περίπου 10.000 αντικείμενα (μεταξύ των αρχαιοτήτων που ανακτήθηκαν ήταν το «Αλαβάστρινο βάζο από την Ουρούκ» και η «Μάσκα της Warka»).

 

 

 

Μάλιστα, τον Νοέμβριο του 2005 του απονεμήθηκε το Εθνικό Μετάλλιο Ανθρωπιστικών Σπουδών από τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους -τον νεότερο- για τη συμβολή του στην ανάκτηση των αρχαιοτήτων.

 

Το 2009 μετατέθηκε στο Αφγανιστάν ως μέλος δυνάμεων καταστολής ανταρτοπόλεμου του ΝΑΤΟ, ενώ αποδεσμεύτηκε πίσω στην Εφεδρεία των Πεζοναυτών τον Σεπτέμβριο του 2010 και επέστρεψε στο γραφείο του εισαγγελέα του Μανχάταν.

 

 

Ο 61χρονος σήμερα Μάθιου Μπογδάνος (παντρεμένος, με 4 παιδιά) είναι αυτός που σχεδιάζει τις μυστικές επιχειρήσεις για την εξάρθρωση κυκλωμάτων αρχαιοκαπήλων που έχουν αρπάξει σπάνια αρχαία. Μάλιστα, με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε για πρώτη φορά τμήμα αρχαιοκαπηλίας στη νεοϋορκέζικη Εισαγγελία, με την υπηρεσία να θέτει ως προτεραιότητά της τον εντοπισμό αρχαιοτήτων που κυκλώματα έχουν αρπάξει από τον ελληνικό χώρο και τον επαναπατρισμό τους στην Ελλάδα.

 

Πρόσφατα είχε έρθει στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Κομοτηνή, για να συμμετάσχει σε διημερίδα με θέμα «Αρχαιοκαπηλία: Ιστορία, πολιτιστική, πολιτική και νομική διαχείριση» που διοργάνωσε το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο.

 

 

 

Από εκεί, ο Μπογδάνος μίλησε στο «Εθνος της Κυριακής». «Εχω καταλάβει ότι η αρχαιοκαπηλία είναι ένα δραματικό πρόβλημα. Κυκλοφορούν χιλιάδες αρχαία που πρέπει να βρεθούν και να επαναπατριστούν. Και δυστυχώς ελάχιστοι άνθρωποι ασχολούνται με αυτό το πρόβλημα. Μόλις το συνειδητοποίησα, δημιούργησα αυτό το τμήμα στη Νέα Υόρκη» είπε.

 

Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε, διαβάζοντας από μικρό παιδί την Ιλιάδα και έχοντας αδυναμία στην Ιστορία, αλλά και εξαιτίας της βαριάς ελληνικής του κληρονομιάς, δεν δυσκολεύτηκε να πάρει την απόφαση να ασχοληθεί με την ανεύρεση αρχαίων κλεμμένων θησαυρών.

 

 

Τα τελευταία τρία χρόνια, ο Μάθιου Μπογδάνος έχει βοηθήσει ώστε να επιστραφούν στην Ελλάδα πολλές κλεμμένες αρχαιότητες. Πρόκειται για πέντε νομίσματα από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μια μαρμάρινη σαρκοφάγο από τον δεύτερο αιώνα, η οποία επέστρεψε στη χώρα μας ύστερα από 30 χρόνια.

 

«Είναι δύσκολο να πεις ποιο είναι το πιο σημαντικό εύρημα. Είναι σαν να ρωτάς έναν πατέρα ποιο είναι το πιο σημαντικό παιδί του. Για μένα κάθε θησαυρός που βρίσκω είναι ξεχωριστός» πρόσθεσε.

 

Όσο για τις διαδρομές τις κλεμμένων αρχαιοτήτων, είπε ότι «όταν αποκτούμε τα λεηλατημένα κομμάτια, πρέπει να βρούμε σε ποιον ανήκουν. Θα επαναπατριστούν στην Ελλάδα ή στην Ιταλία, δεδομένου ότι οι δύο πολιτισμοί έχουν πολλά κοινά σημεία; Και συνήθως το μυστήριο λύνεται όταν μάθουμε τη διαδρομή των κλοπιμαίων και κυρίως το σημείο από όπου φορτώθηκαν».

 

 

Αναφορικά με τις έρευνες, ο 61χρονος βοηθός εισαγγελέα τόνισε ότι «οι έρευνες αυτές είναι εξαιρετικά δύσκολες και βασίζονται κυρίως στην πολύ καλή συνεργασία μεταξύ των διαφόρων χωρών. Είμαι σε στενή συνεργασία με τους Έλληνες ομολόγους μου, αλλά και τους Ιρακινούς και τους Ιταλούς. Και αυτό που θέλω να πω είναι ότι αν δεν είχα την ικανότητα να σηκώσω το τηλέφωνο και να μιλήσω απευθείας με συγκεκριμένους ανθρώπους, δεν θα είχε γίνει τίποτα μέχρι σήμερα. Αν βασιζόμασταν μόνο σε κυβερνήσεις και σε διακρατικές συμφωνίες και μνημόνια συνεργασίας, τότε δεν θα καταφέρναμε τίποτα».

 

Ο Μπογδάνος, μόλις εντοπίσει έναν κλεμμένο θησαυρό, τηλεφωνεί σε έναν ντετέκτιβ στη Σκότλαντ Γιαρντ τον οποίο γνωρίζει πολύ καλά, έπειτα τηλεφωνεί σε έναν φίλο του στην ιταλική αστυνομία ή και κάποιο υπάλληλο του υπουργείου Πολιτισμού στην Ελλάδα με τον οποίο έχει συνεργαστεί στενά.

 

 

«Κάπως έτσι εξελίσσονται τα πράγματα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το κάνεις. Δεν χρησιμοποιούμε κυβερνητικούς αξιωματούχους, ούτε και συμφωνίες. Αν προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε μια κυβερνητική συνθήκη, συνήθως αυτό το αίτημα κάνει 9 μήνες για να ικανοποιηθεί», λέει.

 

Και συμπληρώνει: «Οι αρχαιοκάπηλοι μπορούν όμως να μεταφέρουν τους θησαυρούς μέσα σε λίγες ώρες. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν και οι Οργανισμοί. Αυτοί προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν κυβερνήσεις, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την Ιντερπόλ ή και την UNESCO. Και το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι αποφεύγω να τους χρησιμοποιώ».

 

 

Ο Μάθιου Μπογδάνος επισκέπτεται την Ελλάδα κάθε χρόνο, όχι όμως όσο συχνά θα ήθελε. Εχει ξαδέρφια στη Λήμνο αλλά και συγγενείς έξω από τα Χανιά. Στο μυαλό του δεν διαχωρίζει την αρχαία από τη σύγχρονη Ελλάδα. Τις βλέπει ως ένα ενιαίο σύνολο, ως δυο πράγματα που κινούνται κατά μήκος της ίδιας γραμμής.

 

«Κάθε χώρα περνάει από κύκλους, έχει τα πάνω της και τα κάτω της. Αυτή είναι η φύση του κόσμου. Iσως η Ελλάδα δεν πηγαίνει καλά τώρα. Οι Ελληνες έχουν το ίδιο αίμα στις φλέβες τους, το ίδιο πνεύμα, την ίδια καρδιά, την ίδια αποφασιστικότητα με τους προγόνους τους, οπότε δεν ανησυχώ», είχε πει στο «Eθνος της Κυριακής».

 

 

Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο για τον Μάθιου Μπογδάνο είναι ότι έχει αγωνιστεί ως μποξέρ μεσαίων βαρών. Και μάλιστα με ιδιαίτερη επιτυχία, καθώς είχε ρεκόρ 23 νικών και μόλις 3 ηττών.

 

Ακόμα και σήμερα, πάντως, ο Μπογδάνος συμμετέχει σε αγώνες μποξ, αλλά για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

 

 

Όπως ο αγώνας που έδωσε τον Απρίλιο του 2016, με νικηφόρο για αυτόν αποτέλεσμα: