Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Υγεία>>Τα όρια στην παιδική ηλικία!

banner roots

Τα όρια στην παιδική ηλικία!
21.01.2019 | 09:48

Τα όρια στην παιδική ηλικία!

Συντάκτης:  FM 100 Newsroom
Κατηγορία: Υγεία

Γράφει η Φανή Λούγκλου,
ΜΑ Κλινική Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

Πολλές φορές ακούμε από ενήλικες να διαμαρτύρονται ότι τα σημερινά παιδιά δεν έχουν όρια, ότι είναι ασεβή και κάνουν ό,τι θέλουν. Αν και ως ενήλικες, έχουμε ξεχάσει πώς συμπεριφερόμασταν σαν παιδιά (υπάρχει κάποιος που υπάκουε τυφλά τους γονείς του;), υπάρχει μια δόση αλήθειας σ’ αυτή την παρατήρηση.

Στις μέρες μας η πληθώρα πληροφοριών που είναι πλέον διαθέσιμη, κυρίως μέσω του διαδικτύου, περί δημοκρατικής διαπαιδαγώγησης, δημιουργίας ψυχικών τραυμάτων και ελευθερίας, δημιουργεί σύγχυση στους γονείς. Η εφαρμογή αυτών των αρχών είναι χρήσιμη αλλά παράλληλα πολύ δύσκολη, καθώς η γραμμή ανάμεσα στη δημοκρατία και την ασυδοσία είναι εξαιρετικά λεπτή.

Ας ξεκινήσουμε από κάτι πολύ βασικό: όλα τα παιδιά χρειάζονται όρια! Τα όρια, όταν τίθενται σωστά, δεν είναι καταπιεστικά και δε δημιουργούν ψυχικά τραύματα. Οι γονείς είναι αυτοί που καταρχήν θέτουν τα όρια εκπαιδεύοντας τα παιδιά να τα σέβονται και να τα τηρούν και στη συνέχεια ακολουθούν κι άλλοι, όπως οι δάσκαλοι. Τα όρια αποτελούν οδηγίες συμπεριφοράς που έχουν τη μορφή σταθερών κανόνων (π.χ. «πριν παίξεις, πρέπει να έχεις τελειώσει τα μαθήματά σου») ή αυθόρμητων οδηγιών που προκύπτουν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες (π.χ. «στη γωνία θα σταματήσεις» όταν περπατά μπροστά από το γονιό). Τα όρια διατηρούν μια ισορροπία ανάμεσα στη σωστή και ασφαλή διαπαιδαγώγηση και την ανάγκη του παιδιού για ελευθερία.

Μέσα από αυτά διδάσκουμε τα παιδιά να είναι υπεύθυνα, να μένουν ασφαλή, να παραμείνουν υγιή και να κάνουν υγιείς επιλογές καθώς και να διαχειρίζονται τα αρνητικά συναισθήματα. Τα όρια καθορίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο τα παιδιά μπορούν να κινούνται, ενώ εξερευνούν και μαθαίνουν τον κόσμο. Έτσι, όταν ενταχθούν σε άλλα περιβάλλοντα, όπως το σχολείο ή το σπίτι ενός φίλου, μπορούν να δείξουν τον ίδιο σεβασμό, να οριοθετήσουν ή/και να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους.

Επιπλέον, τα όρια δείχνουν ότι νοιαζόμαστε, δείχνουν αγάπη! Τα παιδιά είναι αυθόρμητα και αποζητούν την ευχαρίστηση. Αδυνατούν όμως να διαχειριστούν την υπερβολική ελευθερία – τους προκαλεί άγχος και ανασφάλεια. Χρειάζονται λοιπόν να ξέρουν ότι υπάρχουν στη ζωή τους ενήλικες που νοιάζονται γι’ αυτάκαι που είναι ικανοί όχι μόνο να τα ελέγξουν αλλά και να τα μάθουν να ελέγχουν τους εαυτούς τους.

Αρκετές φορές οι γονείς δε θέλουν, ή φοβούνται, να βάλουν όρια για να μη στεναχωρηθεί ή θυμώσει το παιδί. Όμως η διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων είναι μια πολύ σημαντική δεξιότητα που πρέπει να διδαχθούν τα παιδιά. Κάθε όριο που τίθεται είναι μια ευκαιρία να εξασκηθεί το παιδί στη σωστή έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων του. Οι γονείς μπορούν να δείξουν κατανόηση και συμπαράσταση, όταν το παιδί βιώνει ένα αρνητικό συναίσθημα, αλλά δεν πρέπει να αναλαμβάνουν την ευθύνη να του φτιάξουν τη διάθεση.

Οι τέσσερις πιο συνηθισμένοι τύποι ορίων είναι:

1. Όρια ασφάλειας: χρησιμοποιούνται προκειμένου το παιδί και οι γύρω του να είναι ασφαλείς (π.χ. «δεν παίζουμε με τα σπίρτα»).
2. Όρια αξιών: Δείχνουν σεβασμό στις αξίες και τους στόχους της οικογένειας (π.χ. «όταν κάποιος μας μιλά, δεν του γυρίζουμε την πλάτη»).
3. Όρια προσδοκιών: δείχνουν εμπιστοσύνη στις δεξιότητες του παιδιού και στην ικανότητά του να μάθει (π.χ. «ανησυχείς για το παιχνίδι, αλλά ξέρω ότι θα κάνεις ότι καλύτερο μπορείς»).
4. Όρια ενεργειών: προετοιμάζουν το παιδί για μια κατάσταση και φέρνουν στην επιφάνεια τα συναισθήματα που έχει γι’ αυτή (π.χ. «θα σε σκεπάσω, και θα σβήσω το μεγάλο φως. Θα καθίσω δίπλα σου για ένα λεπτό και μετά θα βγω από το δωμάτιο»).

Είναι αλήθεια ότι δεν είναι όλα τα παιδιά το ίδιο δεκτικά στα όρια. Υπάρχουν όμως κάποιες γενικές οδηγίες που μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς:

• Σχέδιο: Χρειάζονται ένα σχέδιο δράσης. Συνήθως ξέρουν τις μάχες που θα χρειαστεί να δώσουν με το παιδί, γι’ αυτό καλό είναι να έχουν αποφασίσει τα όρια από πριν. Επίσης, σημαντικό είναι να βάλουν προτεραιότητες στις συμπεριφορές που επιθυμούν να οριοθετήσουν. Είναι αδύνατο να βάλουν όρια στα πάντα ταυτόχρονα. Άρα, πρέπει να ξέρουν τι θέλουν κάθε φορά να μάθουν στο παιδί και να συμφωνούν μεταξύ τους.
• Σαφήνεια: Όταν εξηγούν τα όρια στο παιδί, είναι απαραίτητο να το κοιτούν στα μάτια, να διατηρούν ένα ήρεμο και αντικειμενικό ύφος και να μιλούν ξεκάθαρα. Δε δίνουν επιλογές, δε ρωτούν και δε χρησιμοποιούν το συναίσθημα για να πείσουν το παιδί. Επιπλέον, όλα τα παιδιά θέλουν να ξέρουν γιατί τίθεται ένα όριο, αφού η επιβολή αυθαίρετης εξουσίας δεν είναι ανεκτή σχεδόν από κανένα παιδί. Η εξήγηση πρέπει να είναι απλή και σύντομη.
• Αντίδραση: Το παιδί συνήθως δεν υπακούει αμέσως, επαναστατεί. Οι γονείς καλό είναι να επιτρέψουν την έκφραση των συναισθημάτων και να δείξουν κατανόηση, χωρίς όμως να υποχωρήσουν. Προσπαθούν να μείνουν ψύχραιμοι και βέβαια δεν επιτρέπουν στο παιδί να γίνει βίαιο. Αν το παιδί ξεφύγει ή οι ίδιοι νιώθουν ότι χάνουν την ψυχραιμία τους, μπορούν να αναβάλλουν τη συζήτηση για λίγο αργότερα.
• Ρεαλισμός: Τα όρια πρέπει να είναι ρεαλιστικά και σύμφωνα με την ηλικία και το αναπτυξιακό επίπεδο του κάθε παιδιού. Ένα τρίχρονο δε θα μοιραστεί χωρίς να διαμαρτυρηθεί. Ένα πεντάχρονο θα μοιραστεί πιο εύκολα αλλά ίσως είναι πιο αυθάδες. Τα όρια πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας και να εξελίσσονται μαζί με το παιδί.
• Αποφασιστικότητα: Οι γονείς χρειάζεταινα έχουν εμπιστοσύνη στις αποφάσεις τους. Είναι σημαντικό να ξέρουν τι θέλουν και οι όποιες εξαιρέσεις να είναι αυτό ακριβώς, ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ! Τα όρια δεν είναι άκαμπτα, αλλά χρειάζεται ισορροπία ανάμεσα στην αυστηρή εφαρμογή και στη γρήγορη παραίτηση.
• Λογικές συνέπειες: Η ανυπακοή σε κάποιο όριο πρέπει να είναι ξεκάθαρο στα παιδιά ότι θα επιφέρει συνέπειες που είναι λογικές και συνδέονται άμεσα με τη μη εφαρμογή του κανόνα (π.χ. «πετάς χώμα στο φίλο σου, γι’ αυτό θα φύγουμε από την παιδική χαρά»). Αντίστοιχα και η υπακοή θα πρέπει να έχει λογικές συνέπειες, θετικές αυτή τη φορά (π.χ. «παίζεις πολύ όμορφα, μπορούμε να μείνουμε λίγο ακόμα»). Αποφεύγουμε την αυθαίρετη τιμωρία, την υλική επιβράβευση και φυσικά τη δωροδοκία.

Βάζοντας όρια και επιλέγοντας σωστές συνέπειες δε βοηθιέται μόνο το παιδί αλλά και οι γονείς. Έχουν ξεκάθαρο στο μυαλό τους ποιες συμπεριφορές είναι ανεκτές και ποιες όχι, ενώ δεν βρίσκονται σε συνεχή διαμάχη με το παιδί. Αντίθετα, με αυτό τον τρόπο μπορούν να επιλέγουν τις μάχες τους και να κρατούν τις υπερβολικές τους αντιδράσεις για περιπτώσεις που κινδυνεύει το παιδί (π.χ. όταν θα πάει να βάλει το χέρι του στην πρίζα, δε θα θυμίσει ο γονιός τον κανόνα, αλλά θα τραβήξει, ίσως και βίαια, το παιδί μακριά γιατί κινδυνεύει).

Τέλος, επειδή δεν υπάρχει τέλειος γονιός, αυτό που έχει περισσότερη σημασία είναι η καλή διάθεση και η προσπάθεια!

 

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το

stenos400x400

 

youtube channel