Λήμνος: Τόπος με μοναδική γεωφυσική ταυτότητα
Περιπλανώμενος στο νησί της Λήμνου, αντικρίζει κανείς ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς: απέραντα χωράφια σιταριού, αμπελώνες που απλώνονται μέχρι το βλέμμα να συναντήσει τον ορίζοντα και βοσκοτόπια γεμάτα πρόβατα και κατσίκια. Το ηφαιστειακό της έδαφος και η γεωλογική της σύσταση δημιουργούν ένα μωσαϊκό από καμπυλόγραμμους λόφους, εκτεταμένες πεδιάδες και θεαματικές αμμοθίνες που οι ντόπιοι αποκαλούν «παχιές αμμουδιές» -η «Σαχάρα» της Ελλάδας.
Η Λήμνος είναι ένα νησί όπου η τυπική λιτή κυκλαδίτικη κουζίνα δεν έχει θέση. Εδώ, οι άνθρωποι μαγειρεύουν και τρώνε «πολύ και καλά», όπως χαρακτηριστικά λένε οι ίδιοι. Η περίφημη cucina povera, η φτωχική κουζίνα που συναντάμε σε πολλά νησιά του Αιγαίου, στη Λήμνο αντικαθίσταται από μια κουζίνα πλούσια και γενναιόδωρη.
Ο εύφορος σιτοβολώνας του Αιγαίου
Τα σιτηρά της Λήμνου αποτελούν εδώ και αιώνες σημείο αναφοράς. Ήδη ο Αριστοτέλης μνημονεύει την ποικιλία σκληρού σίτου «Λήμνος», καθιστώντας το νησί τον σιτοβολώνα του Αιγαίου.
Στη δεκαετία του 1930, Ιταλοί αρχαιολόγοι έφεραν στο νησί σπόρους σκληρού σιταριού από τη Σικελία. Στο εύφορο ηφαιστειακό έδαφος της Λήμνου, αυτή η ποικιλία ευδοκίμησε με μια σημαντική αλλαγή: τα άγανά της (τα «μουστάκια» του σταχυού) άλλαξαν χρώμα από λευκά σε μαύρα, δίνοντας έτσι την ονομασία «Μαυραγάνι».
Σήμερα, αυτές οι παραδοσιακές ποικιλίες σιταριού επιστρέφουν δυναμικά. Ο Παναγιώτης και ο Στέργιος Σαλαμουσάς, αλευράδες πέμπτης γενιάς, επανακαλλιεργούν τη Λήμνο (περίπου 10-15 τόνοι ετησίως) και το Μαυραγάνι (περίπου 50-60 τόνοι). Τον σπόρο του Μαυραγάνι έφερε ο πατέρας τους Χρήστος από το Άγιον Όρος.
Αξιόλογη είναι επίσης η προσπάθεια της εταιρείας Αλεύρι Λήμνου Σταματέρης, που ξεκίνησε το 1910 από Μικρασιάτες πρόσφυγες. Αρχικά λειτούργησε ως τοπική, παραδοσιακή μονάδα παραγωγής αλεύρου, και σήμερα έχει εξελιχθεί σε έναν εκσυγχρονισμένο μύλο. Η εταιρεία παράγει αγνό κίτρινο αλεύρι για την παρασκευή ψωμιού, λευκό για όλες τις χρήσεις και αλεύρι ολικής. Το 1992, ο Ευάγγελος Σταματέρης ξεκίνησε την παραγωγή χωριάτικου αλευριού σε συσκευασία κιλού, το πρώτο αλεύρι Λήμνου που συσκευάστηκε σε κιλό και διατέθηκε σε όλη την Ελλάδα. Από το 2016, η εταιρεία έχει περάσει στην τρίτη γενιά της οικογένειας, τον Νικόλα Σταματέρη.
Τα περίφημα ζυμαρικά της Λήμνου
Τα χειροποίητα ζυμαρικά αποτελούν βασικό στοιχείο της λημνιακής κουζίνας. Ιδιαίτερη θέση έχουν τα φλωμάρια, λεπτοκομμένες χυλοπίτες που μαγειρεύονται με διάφορους τρόπους: με κόκορα, με ροφό, με αστακό ή με αρνάκι, συχνά πασπαλισμένα με μελίχλωρο τυρί.
Υπάρχουν όμως και γλυκές εκδοχές, όπου τα ζυμαρικά περιχύνονται με μέλι ή βράζονται σε πετιμέζι, όπως στην περίπτωση των «μουστοκούλικων». Πρόκειται για παχουλά ζυμαρικά σαν κοχύλια, τα οποία βράζουν σε πετιμέζι αντί για νερό και απολαμβάνονται ως απογευματινό ή ελαφρύ βραδινό.
Για πρωινό, οι Λημνιοί φτιάχνουν τις τηγανόπιτες: είναι η ίδια ζύμη με τα φλωμάρια, που ανοίγεται σε λεπτούς δίσκους και τηγανίζεται. Σερβίρονται πασπαλισμένες με γενναίες δόσεις τυριού και συνοδεύουν τον πρωινό καφέ.
Αξίζει να αναφερθεί και η οικογένεια Ποριάζη, που ίδρυσε το 1919 στο Πορτιανού έναν παραδοσιακό φούρνο. Σήμερα, έχοντας περάσει στην τέταρτη γενιά, ο φούρνος έχει εκσυγχρονιστεί και παράγει προϊόντα χωρίς συντηρητικά και βελτιωτικά: παξιμάδια, ψωμιά, τα παραδοσιακά φλωμάρια και τον περίφημο σταρένιο τραχανά.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο του Cantina ΕΔΩ
